Stratejik Yönetim / Stratejik Planlama - Temel Değerler ve İlkeler 5 - Dürüstlük, doğruluk,

temel değerler, Değerler, Temel Değerler ve İlkeler, Şirket İlkeleri, İş İlkeleri, kurum ilkeleri, Etik Davranışlar, Etik Davranışlar Nelerdir, Doğruluk ve Dürüstlük, Dürüstlük ve Güven,
Kurumların ve şirketlerin yazılı değerlerinin başında etik davranış ve bütünlük (ethical behaviour and integrity)ile ilgili değerlerin geldiğini daha önceki yazımızda belirtmiştik. Gerçekten de etik davranışları yansıtan dürüstlük, doğruluk (honesty), güven (trust), bütünlük (integrity) vb etik değerler  kurumların öne çıkardıkları ve en üst düzeyde önem atfettikleri değerlerin başında gelmektedir.

Etik ( Ahlak Bilim) neyin doğru neyin yanlış, neyin iyi neyin kötü, neyin haklı neyin haksız, neyin adil olduğu nelerin adil olmadığı gibi konularla ilgili bir felsefik bilimler dalıdır. İş etiği, çalışma etiği, meslek etiği (business ethics, work ethics, professional ethics) gibi adlandırmalar da etiğin, ticari ve ekonomik alanda iş yapan kişi ve kuruluşların işlerini mesleklerini icra ederken uymak zorunda oldukları standartları belirlemeye (normatif) ve/veya mevcut durum ve eğilimleri (betimleyici) araştırmaya, tanımlamaya yönelik alt dalları, kümeleri için kullanılır.
Netice olarak şirketler, kurum ve kuruluşlar  üretim, hizmet vb işlerini ve paydaş ilişkilerini  yürütürken bir dizi temel ve tali değerler, ilkeler kurallara ihtiyaç duyarlar ve vaz ettikleri değerlerin oluşturduğu çerçeve içerisinde kalmaya riayet ederek kalıcılıklarını sürdürmeye ve itibarlarını muhafaza etmeye çalışırlar.
Bize göre de en azından mevzuata uyum sağlamak yoluyla doğruluk, dürüstlük (eş anlamda kullanıyoruz) iş dünyasının olmazsa olmaz en önemli temel etik değerlerindendir. Ülkemizde ve dünyada karşılaştığımız başarı öykülerinin çoğunda bahsi geçen değerlerin motor güç görevini gördüğü ile ilgili çok sayıda kanıt mevcuttur.
Ülkemizde iş etiği uygulamaları ve sonuçları açısından kurum ve şirketlerimizin sahiplerinin, yöneticilerin, liderlerinin, karar merciinde bulunan kişilerin ve hatta etik kuralların desteklenmesi ve yaygınlaştırılmasında rol alması gereken mesleki teşekküllerin (odalar, sendikalar, barolar vb)  iyi ve geçer not aldıklarını söylemek mümkün değildir. TEDER'in en son 2005 yılında yaptığı geniş katılımlı "Türk iş gücünün iş etiğine yaklaşımı" adlı araştırma raporu kötümser bir bakışla işyerlerinde iyi etik uygulamaları  açısından daha alınması gereken çok yol olduğunu göstermektedir.
Dürüst olmayan tutum ve davranışlar (dishonest behaviour and attitutes) konusu geniş ve derinlemesine ele almak istediğimiz bir konudur. Zira ülkemizde dürüst olmayan davranışlar (örneğin kayıt dışılık, vergiden kaçınma, vergi kaçırma, kayıt dışı işçi çalıştırma, yolsuzluk, rüşvet, kayırmacılık  vb) maalesef giderek yaygınlaşmakta, taraftar bulmakta ve adeta kişi ve kurumların tereddüt etmeksizin ve çekinmeksizin uyguladıkları geçerli iş ilkeleri haline getirilmektedir. Engelleyici bariyerlerin azlığı ve denetimlerin yetersizliği de süreci hızlandırıcı etki yapmaktadır.
Dürüst olmayan davranış ve tutumların normal addedilmesi, mazur görülmesi, görmezden gelinmesi, müsamaha gösterilmesi, söz konusu uygun olmayan davranışların toplum tarafından kabul gördüğü ve toplum kültürünün ve ahlak anlayışının bir parçası kaline geldiğinin işaretidir.
Günümüzde iş etiği kuralları bir çok şirket, kurum kuruluş, hatta endüstri bağlamında yazılı hale getirilmiş bulunmaktadır. Doğruluk, dürüstlük vb etik değerlerin yaygın uygulanması, hayata geçirilmesi, kalıcı hale getirilmesi ekonomiyi köstekleyen değil besleyen, canlandıran geliştiren adımlardır.
2001 yılında TUSİAD

1. Dürüstlük
2. Hukuka Saygı
3. Çalışma Ortamı ve Çalışanlar
4. Siyasi Partilerle İlişkiler
5. Bilgi Elde Etme Kullanma ve Saklanma
6. Çevre

başlıkları altında TUSİAD İş Ahlakı İlkeleri'ni yayınlamıştır.
Konu başlığımız açısından "Dürüstlük" ve "Hukuka Saygı" ilkelerini aşağıya alıyoruz.
Dürüstlük;
İş yaşamında, üyeler ve kuruluşları, onurlu ve dürüst davranış kurallarına bağlı kalırlar. Bu çerçevede;

1. Ticari faaliyetleri ve sundukları hizmet ve ürünleri ile başkalarına bilerek zarar vermezler.
2. Saklı tutulması gereken hiçbir bilgiyi çıkarları için kullanmazlar.
3. Şirketleri, yan kuruluşları, iştirakleri ile bağlı oldukları veya yönetiminde bulundukları şirket veya kuruluşların faaliyetleri ile ilgili olarak, başka kişi ve kuruluşlara,  bağımsız karar verme yeteneğini etkileyebilecek çıkarlar sağlayamazlar.
4. Kendilerinin ve başkalarının ticari ve mali durumları hakkında yanıltıcı açıklama ve tanıtım yaparak aldatıcı davranışlarda bulunmazlar.
5. Ürettikleri ürün ve hizmatlerin sorumluluğunu taşırlar ve bu ürün ve hizmetlerin kullanılmasından kaynaklanan zararların giderilmesi için gereğini yapmaktan kaçınmazlar.

Hukuka Saygı;
Üyeler ve kuruluşları tüm faaliyetlerinde, ulusal ve evrensel hukuk normlarına saygılı olmak zorundadırlar.
Bu kapsamda:
1) Yasaların öngördüğü yönetimsel ve denetimsel tüm yükümlülüklerini yerine getirirler.
2) Doğru olmayan, sahte ya da yanlış kayıt tutmaz, yetkili mercilere yanıltıcı bilgi vermezler.
3) Yasadışı ya da suç oluşturacak faaliyetlere girmezler. İş yaşamında, iş ve toplum ahlakının onaylamayacağı yol ve yöntemlere başvurmazlar.

4) Yasaları ve uluslararası benimsenmiş dürüstlük ilkelerini saptırarak haksız rekabet doğuracak çalışmalar içine girmezler.

TUSİAD'ın "Dünyada ve Türkiyede İş Etiği ve Yönetimi" adlı yayınında  İş Ahlakı İlkeleri'nin tümüne  ve İş Etiği ile ilgili kapsamlı bilgiye ulaşabilirsiniz.

Benzer şekilde geçtiğimiz günlerde TEİD (Türkiye Etik ve İtibar Derneği) üyesi 48 kuruluş 2012 Etik Beyannamesine imza atarak yol gösterici tavırlarını ortaya koymuşlardır. 2012 Etik beyannamesi aşağıda verilmektedir.

Tüm faaliyetlerimizde Türkiye Cumhuriyeti Anayasası başta olmak üzere tabi olduğumuz tüm ulusal mevzuata ve Türkiye Cumhuriyeti'nin taraf olduğu tüm uluslararası anlaşmalar ve düzenlemelere uyarız.

Açıkladığımız beyan ve sunduğumuz raporların gerçeğe uygun olması için gerekli titizliği gösterir, konu olan bilgileri doğru, anlaşılabilir biçimde ve zamanında sunarız.

Doğruluk ve şeffaflığı, tüm iş süreçlerimizde ve ilişkilerimizde öncelikli değerlerimiz olarak kabul ederiz.

İş etiğinin yazılı kurum kültürümüzün yapı taşı haline gelmesi için azami gayret ve özeni gösteririz.

Çalışanlarımızı çıkar çatışmalarından uzak tutacak bilinç, kural ve uygulamalarla donatır, mevcut görevlerinden yararlanarak kişisel çıkar sağlamalarını yasaklar ve denetleriz.

Çalışanlarımızın tarafsız karar ve davranışlarını etkileyecek hediyeler almasını ve aynı amaçla hediye vermelerini yasaklarız.

Faaliyet ve işlemlerimizi yürütürken, her türlü kamu kurum ve kuruluşu, idari oluşum, sivil toplum örgütü ve siyasi partiler ile herhangi bir menfaat beklentisi olmaksızın eşit mesafede yer alırız.

İşlemlerimizde yolsuzluklara yol açmayız, göz yummayız ve yolsuzluğa karşı mücadele ederiz.

Haksız rekabette bulunmaz, adil rekabetin ve tüketici haklarının korunmasını gözetir, tüm uygulamalarımızı bu yönde geliştiririz.

Kayıt dışı istihdamda bulunmayız; işçi sağlığı ve güvenliğini gözetir, gençlerin, kadınların ve engellilerin adil istihdamını destekleriz.

Ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkıda bulunacak çalışmaları destekleriz.

Bütün bu iş etiği ilke, anlayış ve uygulamalarımızın iş ortaklarımız ve tedarikçilerimiz dâhil tüm etki alanlarımıza yayılmasını sağlayacak uygulamalar geliştiririz.

Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi'nin de özünü oluşturan 10 temel ilkeye olan desteğimizi beyan eder, bu ilkelere uymaktaki gönüllülüğümüzü idari yapımız ve şirket politikalarımıza yansıtırız.