İç değerlendirme (Internal Analysis, self assessment,..) ile amaçlanan kapsayıcı ve sistematik bir yaklaşım yoluyla şirketin, kurumun ve organizasyonun
güçlü ve zayıf yönlerinin spesifik olarak ortaya konmasıdır. Şirketin güçlü yanları, şirketin sahip olduğu ve pazarda kendisine rekabet avantajı sağlayan (competitive advantage)
kaynakları (resources) ve temel yeterlilikleri (Yeterlik) (core capabilities, core competencies) ile ilgilidir.
Şirketin temel ve ana süreçlerinin (İş süreçleri mimarisi, süreç hiyerarşişi) veya Porter Değer Zincirinin tanımlanması veya belirlenmesi ardından ana süreçlerin gerekirse alt süreçlere ve daha alt süreçlere inilerek ve adım adım analiz edilerek ( Walk the Process) şirketin rakiplerine kıyasla daha iyi yaptığı veya rakiplerinde mevcut olmayan kaynak ve temel yeterliliklerin saptanması yapılır.
Kaynaklar şirketin sahip olduğu kıymetlerdir (Assets). Tanım itibariyle Maddi duran kaynaklar(Tangible Resources) ve Maddi olmayan duran kaynaklar (Intangible Resources) şeklinde veya fiziksel kaynaklar (Physical Resources), fiziksel olmayan kaynaklar (Non physical Resources) ve İnsan kaynakları (Human Resources) şeklinde sınıflamaya tabi tutulabilirler.
Şirketin bilançosunda duran varlıkların analizi yoluyla şirketin sahip olduğu kaynaklar konusunda bir fikir elde edilebilir. Ancak bu yolla kaynakların gerçek değerinin anlaşılması (özellikle maddi olmayan duran varlıklar ve hatta maddi duran varlıklar) mümkün olmayabileceği gibi, şirkete ne tür bir rekabetçi avantaj sağladığı, vazgeçilemezliği, biricikliği ve nihai müşteri değerinin yaratılmasındaki etkisi (impact) ve ağırlığı konusunda fikir sahibi olunamayabilir.
Değer Zinciri ve spesifik olarak
süreç yaklaşımı açısından bakıldığında ise
kaynaklar,
süreçler için girdi (Input) mahiyetinde olan şeylerdir. Elbetteki süreç analizi yaparken girdiler ve girdilerin kullanıldığı işlem ve faaliyetler spesifik olarak belirlenecek, bir atlama veya eksik belirleme söz konusu olmadan,
kaynakların istenen çıktının (belirgin ürün ve hizmetler) elde edilmesindeki önemi ve hayatiyeti daha iyi anlaşılacaktır.
Örneğin
finansal kaynakların mevcudiyeti veya geliştirilmesi şirket stratejilerinin uygulanması açısından çok önemlidir. Şirket stratejileri, yeni ürünlerin geliştirilmesini, dağıtım kanallarının oluşturulmasını yahut çeşitlendirilmesini, üretim kapasitesinin arttırılması için makina ve tesis yatırımlarının yapılmasını ve işletme sermayesinin arttırılmasını ve yoğun kapital kullanımın gerektiren stratejiler olabilir. Şirketler genellikle bu tür stratejilerini spesifik projeler geliştirerek ve geliştirdikleri bu projeler için proje kolaylıkları (kredileri) temin ederek gerçekleştirirler. Bu ise şirketlerin geçmişte geri ödeme sorunları, limit aşımları olup olmadığı, projenin nakit yaratma kapasitesi, iç karlılık oranı, borç çevirme kapasite oranı, alınan kredi ile birlikte ortaya konan öz sermaye miktarı veya oranı, geri ödenmeme riski için önerile garanti unsurları gibi çok faktörlü bir değerlendirmeyi gerektirir.
Şirketlerin kredibiliteleri (Credit worthiness) ve kredi dereceleri (Credit Rating) şirketlerin borç yükümlülüklerini yerine getirebilme yeteneklerini ölçen kantitatif değerlendirmelerdir.
Kredi derecesi yüksek olan bir şirket, stratejilerinin gerektirdiği finansal kaynakları temin etmede rakiplerine kıyasla belirgin avantajlara sahip olacaktır.
Biricik fiziksel kaynaklar (Unique Physical Resources) ile rakiplerin sahip olmadıkları, olamayacakları, olabileceklerse zaman ve para olarak ciddi bedeller ödeyecekleri fiziksel kaynaklar kastedilmektedir. Stratejik cografik konumu haiz ve henüz işletime alınmamış geniş ve kapasitesi yüksek petrol yataklarına sahip olan bir petrol şirketi uzun dönemde rakiplerine kıyasla çok önemli rekabetçi avantaja sahip olacaktır. Yine üretim prosesinde yer alan ve şirket içinde geliştirilmiş ve korunan çok özel bir üretim ekipmanı, örneğin üretim çevrim zamanını azaltarak ve ürün maliyetini aşağıya çekerek şirketin güçlü yanlarından birisini oluşturacaktır.
Mülkiyet hakları fiziksel olmayan kaynaklar kapsamında mütalaa edilir.
Patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, telif hakları, marka, logo vb çeşitli tanımlar altında ifade edilebilir. Günümüzde şirketler fikri veya entelektüel hak ve mülkiyetlerin tesçili ve hukuki olarak korunması konusunda eskiye kıyasla daha titiz davranmaktadırlar.
Marka değeri veya diğer ticari tanınmışlık öğeleri müşterilerde güven oluşturan, güven simgeleyen unsurlardır. Marka değeri yüksek ürünlere sahip olan şirketler ürünlerini, marka değeri daha düşük olan veya marka değeri olmayan ürünlere kıyasla primli olarak satabilirler ve kar marjinlerini arttırabilirler. Marka değeri yüksek olan şirketler, ürün kapsamlarını, pazar kapsamların genişleterek ve uluslararası pazarlara yayılarak karlılıklarını arttırma stratejileri uygularlar. Örneğin Harley Davidson motorsiklet firması, marka gücünün yüksek olmasından hareketle ürettiği motorsikletlerde benzer veya kıyaslanabilir diğer motorsikletlere kıyasla %40'ı aşkın bir fiyatlama primi uygulayabilmektedir. Yine tescilli markasını giyim sanayi üreticilerine, lokantalara, kahve kupası üreticilerine, hediye sanayi üreticilerine lisanslıyarak ilave karlılık elde edebilmektedir.
