Stratejik Yönetim ve Stratejik Planlama / Şirket Paydaşları (Stakeholder) nedir?

Misyon, Paydaş, Paydaşlar, Paydaş Nedir, Paydaşlar Ne Demek, Şirket Paydaşları, Paydaşlar Kimlerdir, Paydaşlar Nedir,
Misyon tanımlamasına geçmeden önce Paydaş (Stakeholder) kavramı üzerinde durmamız gerekiyor. Paydaş kavramı iş dünyası için ve Türkiye iş çevresi için görece yeni bir kavramdır. İl kez 1964 yılında Stanford Araştırma Enstitüsü tarafından kullanılmış, daha sonra stratejik yönetim, kurumsal yönetişim, kurumsal sosyal sorumluluk alanlarında yaygın olarak kullanılan, teorisi geliştirilen ve uygulanan bir kavram haline gelmiştir.

Paydaşlar, bir organizasyonun, kurum, kuruluşun yada şirketin faaliyetlerinden, hedeflerinden, politikalarından, aldığı sonuçlardan etkilenebilen veya etkileyebilen kişiler, gruplar, organizasyonlar veya sistemlerdir. Paydaşlar organizasyonda meşru hakları, yasal çıkarları olan özel ve tüzel kişilikler olabildiği gibi, organizasyonun yaptıkları ile ilintide olan, bağlantısı olan herkes olabilir.


Aşağıdaki liste Paydaşların geniş bir listesi olarak addedilebilir.

• Şirketin sahipleri, hissedarları, şirket hisselerine yatırım yapan kişi ve kuruluşlar,
• Şirketin yöneticileri, çalışanları, ürün ve hizmet üretiminde, dağıtımında, satışında doğrudan   katma değer yaratan kişiler,
• Şirketin ürün ve hizmetlerini satın alan, kullanan kişi ve organizasyonlar, şirketin müşterileri
• Tedarikçiler, teşaronlar
• Şirketin dağıtım ve satış işlemlerinde görev alan dağıtıcılar, bayiler,
• Şirkete kredi, finansman kolaylığı sağlayan kişi ve kuruluşlar,
• İşçi ve işveren sendikaları,
• Şirketin bulunduğu sektörde faaliyet gösteren  meşru yetkileri olan baro, oda, meslek gibi profeyonel kuruluşlar,
• Şirketin faaliyeti ve elde ettiği sonuçlarla ilgili vergi ödeme, mahsup, izin, onay, bildirim, raporlama, sertifikasyon vb amaçlarla etkileşime girdiği devlet daireleri, kurum ve kuruluşları,
• Şirketin faaliyeti ile yakından ilgili sivil kuruluşlar, örgütler; özellikle üretim şirketlerinin faaliyet gösterdiği lokasyondaki mahalli belediyeler, örğütler, yerleşik topluluklar,
• Sivil toplum örgütleri, aktivist gruplar, ulusal ve yerel medya kuruluşları

Şirket iş süreçlerinin bir kısmı şirket içinde başlar ve sonlanır. Bazı süreçler şirket içinde başlar ve şirket dışında sonlanır. Bazı iş süreçleri şirket dışında başlar ve şirket içinde sonlanır. Keza bazı iş süreçleri şirket dışında başlar, şirket içinde devam eder ve şirket dışında sonlanır. Süreçin  şirket dışında başlaması veya bitmesi  olgusu şirket dışından bazı kişi ve kuruluşların süreç işleyişinde yer alması veya rolunün olmasıyla (Örneğin Müşteri İlişkileri Süreçinde olduğu gibi) ilgilidir. Şirketlerin süreç haritalarında yer alan ve özellikle şirket dışında başlayan ve/veya biten süreçlerin incelenmesi sonucu şirketin kusursuz bir paydaş listesinin oluşturulması mümkündür.

Elbetteki paydaş listesi veya haritasında yer alan değişik kişi, grup ve kuruluşların şirket için taşıdığı anlam bir değildir. Keza tüm paydaşların eşit önemi haiz oldukları da söylenemez. Bazı paydaşlar, şirketin yönetimiyle doğrudan ilgilidir, şirketin faaliyetleri ve elde ettiği sonuçlara doğrudan etki edebilirler. Bazı paydaşlar ise bu olanaklara sahip değildirler. Şirketin faaliyet, hedef ve sonuçlarını dolaylı yoldan etkileyebilirler.

Kurumsal yönetişim çerçevesinde bir kuruluşun kimler için yönetileceği (Sahipler, Paydaşlar, müşteriler vb) konusunda sayısız teoriller geliştirilmekte, tartışmalar yapılmaktadır. Kesin olan şirket ile ilgili tüm kararların şirket sahipleri tarafından alındığı, tüm uygulamaların şirket sahipleri tarafından denetlendiği ve şirketin yarattığı tüm refahın sahipler tarfından paylaşıldığı dönemler geride kalmıştır.

Modern yönetim yaklaşımlarında şirket hissedarları yanısıra, şirket müşterileri ve şirket çalışanlarının şirket paydaşları arasındaki yeri ve önemi konusunda tartışma yoktur. Şirket çalışanlarının üretimin bir girdisi olarak addedildiği dönemler aşılmıştır. Şirket çalışanları şirketlerin özünü ve zenginliğini oluşturmaktadır. Gerekli yeterliliklere sahip olmayan insan kaynakları ile şirketlerin başarı elde etmeleri veya başarılarını devam ettirmeleri mümkün değildir.

Keza müşterilerini dinlemeyen, müşteri ihtiyaç ve beklentilerini kaale almayan kuruluşların hayatta kalmaları mümkün değildir. Çağdaş mükemmelik modellerinde çalışanların tatmini ve müşterilerin tatmini konuları en az şirket sonuçları kadar önemlidir. Daha doğrusu çalışanların tatmini ve müşteri tatmini konusu doğrudan şirket sonuçlarını etkiler.

Organizasyonların paydaşlarını, organizasyonun faaliyet ve elde ettiği sonuçlara etkisi açısından değerlendirmeleri, önem sırasına sokmaları ve daha sonraları ele alacağımız üzere paydaşlardan geribildirim oluşturacak mekanizma ve sistemleri kurmaları gerekmektedir. Paydaşlardan elde edilen geri bildirimler, şirket süreçlerinin iyileştirilmesinde (sürekli iyileştirme) kullanılacak ve böylelikle paydaş beklenti ve gereksinimlerinin karşılanması, tatmini ve dengelenmesi mümkün olacaktır.

Paydaşlarla ilgili daha kapsamlı anlatımı gerektiren bir diğer önemli konuda günümüzde şirketlerden sosyal sorumluluk ve çevre koruma ve geliştirme  alanlarında  daha etkin olmalarının talep edilmesi konusudur. Şirketler giderek artan bir ölçüde sosyal dengesizlik ve sorunlardan ve çevresel olumsuz etkilerden sorumlu tutulmakta ve ceremesini ödeme zorunluluğunda kalmaktadır. Öte yandan olumsuz sonuçların ortaya çıkmasını beklemeden harekete geçen ve optimum katkılarını yapan şirketler özellikle şirketin yaşamını güçlü bir şekilde idame etmesi açısından paydaşlarının desteğini almaktadırlar.